Cảm nhận nhân vật Phương Định trong đoạn trích sau:
Bây giờ là buổi trưa. Im ẳng lạ. Tôi ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. Tôi mê hát. Thường cử thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đen tôi cũng ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình.
Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm ton, tôi là một cô gái khả. Hai bím tóc dày, tương đoi mềm, một cải cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cỏ có cải nhìn sao mà xa xăm!
Xa đen đâu mặc kệ, nhưng tôi thích ngắm mắt tôi trong gương. Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nang.
Không hiểu sao các anh pháo thủ và lái xe lại hay hỏi thăm tôi. Hòi thăm hoặc viết những thư dài gửi đường dây, làm như ở cách nhau hàng nghìn cây so, mặc dù có thể chào nhau hàng ngày. Tôi không săn sóc, vồn vã. Khi bọn bạn gái tôi xúm nhau lại đối đáp với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, tôi thường đứng ra xa, khoanh hai tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt. Nhưng chẳng qua tỏi điệu thể thôi. Thực tình trong suy nghĩ của tôi, những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9 tập 2, NXBGD)
Xem thêm: Dàn ý cảm nhận nhân vật Phương Định trong đoạn trích từ "Bây giờ... trên mũ"
Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn,
trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc. Trong chiến tranh, ngòi
bút của bà thường hướng về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyển đường
Trường Sơn. “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà khi viết
về đề tài này. Truyện là bức tranh về cuộc sống chiến đấu vô cùng ác liệt mà
ánh sáng của nó là ánh sáng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Đọc tác phẩm, người
đọc không khỏi ấn tượng với nhân vật Phương Định - một cô gái xinh đẹp, trẻ
trung, yêu đời và có những suy nghĩ, những quan niệm rất đẹp. Đến với đoạn
trích: “Bây giờ là buổi trưa. Im ắng lạ… Thực tình trong suy nghĩ của tôi,
những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc
quân phục, có ngôi sao trên mũ.” chúng ta sẽ thấy được điều đó.
“Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê được sáng tác năm 1971 – thời điểm cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Đặc biệt là trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. Truyện kể về cuộc sống, chiến đấu của những cô gái thanh niên xung phong để từ đó làm nổi bật vẻ đẹp của thế hệ trẻ VN thời kì chống Mĩ cứu nước.
“Những ngôi sao xa xôi” là câu chuyện về tổ
trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn trong cuộc
kháng chiến chống Mĩ ác liệt, gồm ba nữ thanh niên xung phong là Nho, Thao và
Phương Định. Tổ đội trinh sát này có nhiệm vụ quan sát địch ném bom, đo khối lượng
đất đá cần phải san lấp, đồng thời đánh dấu vị trí các quả bom chưa nổ và phá bỏ
chúng, đám bảo cho xe bộ đội có thể thuận lợi di chuyển. Đoạn trích trên là những
lời Phương Định tự giới thiệu về mình.
Phương Định là nhân vật chính trong truyện ngắn “Những
ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê và cũng đồng thời là người kể chuyện. Cô
và hai người đồng đội của mình sống ở chân một cao điểm giữa một vùng trọng điểm
trên tuyến đường Trường Sơn, nơi được mệnh danh là “túi bom của địch”.
Công việc của cô là “Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất đá lấp
vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom”. Phá bom là công việc hằng
ngày của cô. Có ngày 5 lần, ngày nào ít thì 3 lần. Sống ở đây và làm công việc
phá bom này, cô luôn phải đối mặt với nguy hiểm, với cái chết bởi bom đạn không
phải là chuyện đùa song điều đó không làm cô sờn lòng, nản chí thậm chí nó còn
khiến cho vẻ đẹp của cô thêm toả sáng hơn.
Đọc đoạn trích, có lẽ điều đầu tiên khiến người đọc
ấn tượng về Phương Định là tinh thần lạc quan, niềm yêu đời, yêu cuộc sống của
cô. Cô rất thích hát. Cô kể: “Tôi mê hát. Thường cứ thuộc một điệu nhạc
nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng ngạc
nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình.”. Thích hát là nét tâm lí của thời đại
- cái thời tiếng hát át tiếng bom, nhưng đây cũng là nét cá tính ở Phương Định
hé lộ vẻ đẹp phong phú của tâm hồn. Trong tiếng hát của cô có ý thức về lý tưởng,
có khao khát về quê hương, có tình yêu của tuổi trẻ và có cả khát vọng được trở
về cuộc sống thanh bình. Phương Định không chỉ là “ca sĩ” mà còn là một “nhạc
sĩ không chuyên” giữa nơi chiến trường đầy gian khổ. Tiếng hát khiến cô quên đi
những gian khổ, những nguy hiểm nơi chiến trường đầy bom đạn; khiến cô thêm yêu
đời và trẻ trung hơn. Cô hát đâu cần đúng nhạc đúng lời mà sao ta vẫn cảm thấy
thích thú, vần đắm say bởi đó là tiếng hát từ trái tim của một con người lạc
quan yêu đời, yêu cuộc sống. Tiếng hát có sức mạnh át đi cả tiếng bom rơi, đạn
lạc. Cô khiến ta nhớ đến những cô gái mở đường trong bài hát cùng tên của nhạc
sĩ Xuân Giao: “Đi dưới trời khuya sao đêm lấp lánh/ Tiếng hát ai vang động
cây rừng”. Thế mới biết tuổi trẻ Việt Nam thời đánh Mĩ đẹp như thế nào. Họ
đi vào chiến tranh mà như đi vào ngày hội.
Không chỉ lạc quan, yêu đời, Phương Định còn là một
cô gái Hà thành trẻ trung, xinh đẹp, đáng yêu và tràn đầy sức sống. Phương Định
là con gái Hà Nội xung phong vào chiến trường miền Nam khói bom, đạn lửa. Cô có
một tuổi thơ êm đềm, hồn nhiên, vui tươi ở bên mẹ, một căn buồng nhỏ nơi con phố
yên tĩnh những ngày trước chiến tranh. Cô là người nhạy cảm và luôn quan tâm đến
hình thức của mình. Cô tự giới thiệu: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách
khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bỉm tóc dày tương đối mềm, một cái cô
cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn còn mắt tôi thì các anh lái xe báo: Cô có
cái nhìn sao mà xa xăm”. Lời giới thiệu cho thấy Phương Định là một cô gái
đẹp, một vẻ duyên dáng, đầy nữ tính và có chiều sâu của một cô gái thị thành.
Qua những lời cô giới thiệu, người đọc hình dung được hình ảnh một cô gái Hà Nội
còn rất trẻ với gương mặt xinh đẹp, với một mái tóc dày, mượt mà, mềm mại; một
cái cổ cao kiêu hãnh và một đôi mắt với ánh nhìn xa xăm. Cô ý thức được về vẻ đẹp
của mình và tự hào về điều đó.
Và cũng vì xinh đẹp nên cô thường được các anh pháo
thủ hỏi thăm hoặc viết thư dài gửi đường dây giống như cách xa hàng nghìn cây sổ.
Họ hỏi thăm cô, viết thư cho cô là vì họ yêu mến cái vẻ đẹp trong trẻo, tràn đầy
sức sống của cô, họ muốn làm quen để mỗi ngày đều được nghe cô hát. Chi tiết
này tưởng chừng như rất nhỏ nhưng lại càng tô đậm thêm vẻ đẹp của người con gái
trẻ đất Hà thành. Phương Định đã vào chiến trường ba năm – ba năm đối mặt với
chiến tranh, với bom đạn vậy mà cô vẫn giữ được vẹn nguyên vẻ đẹp cũng như tâm
hồn mình. Điều đó thật đáng quý.
Và có lẽ cũng vì xinh đẹp nên Phương Định có một
chút kiêu kì đầy đáng yêu. Khi được các anh bộ đội, các anh pháo thủ hỏi
thăm, cô thường không săn sóc vồn vã. Khi bọn bạn gái tôi xúm nhau lại đối đáp
với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, cô thường đứng ra xa, khoanh hai tay trước
ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt. Đây là tâm lí thường thấy của các cô
gái trẻ trung, xinh đẹp. Có lẽ cô hiểu con gái dễ dãi thường mất đi giá trị của
mình nên dù rất thích, rất yêu, rất ngưỡng mộ nhưng cô thường tỏ ra thờ ơ,
không săn sóc, vồn và. Một chút kiêu kì làm cho Phương Định trở nên khác biệt với
những cô gái khác, làm nên nét riêng của nhân vật này. Chút kiêu kì ấy không hề
khiến cô trở nên phản cảm thậm chí nó còn làm cho cô càng trở nên đáng yêu, và ấn
tượng hơn.
Song ấn tượng hơn cả có lẽ là những quan niệm, những
suy nghĩ rất đẹp của nhân vật này. Cô kể “Nhưng chẳng qua tôi điệu thế
thôi. Thực tình trong suy nghĩ của tôi, những người đẹp nhất, thông minh, can đảm
và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ.”. Suy
nghĩ của cô thật đẹp, thật đáng trân trọng! Cô yêu mến, cô ngưỡng mộ, cô thần
tượng những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ – những người lính bộ đội cụ
Hồ. Vì sao vậy? Vì họ là những con người có lí tưởng, có khát vọng sống đẹp. Họ
đến với nơi chiến trường đầy bom đạn này đều vì một lí tưởng cao đẹp - lí tưởng
bảo vệ tổ quốc. Họ ra đi với khát vọng một ngày không xa đất nước sẽ giành được
độc lập, họ được trở về trong niềm vui chiến thắng. Cô yêu mến, thán phục họ
cũng là bởi nhờ có họ mà cô có thêm niềm tin, có thêm sức mạnh để vượt qua cái
cảm giác sợ hãi khi đối mặt với quả bom, để có thể bình tình hoàn thành nhiệm vụ
của mình. Họ khiến cho cô thấy rằng cuộc sống phái cống hiến, phải hi sinh mới
thực sự có ý nghĩa. Quan niệm và suy nghĩ đó cho thấy chính Phương Định cũng có
một lí tưởng sống rất đẹp.
Bằng hàng cách kể chuyện tự nhiên, chân thực; bằng sự
kết hợp giữa tự sự với miêu tả, đoạn trích trên đã giúp người đọc cảm nhận được
vẻ đẹp của nhân vật Phương Định – cô gái trẻ trung, xinh đẹp, yêu đời và có những
suy nghĩ rất đẹp. Phương Định là hình ảnh đại diện của những cô gái thanh niên
xung phong trên tuyến lửa Trường Sơn, đại diện cho thế hệ trẻ Việt Nam thời kì
chống Mĩ cứu nước. Xây dựng nhân vật này, Lê Minh Khuê muốn gửi gắm vào đó lời
ngợi ca đối với thế hệ trẻ Việt Nam thời kì chống Mĩ cứu nước. Đó là những con
người không ai nhớ mặt đặt tên nhưng họ đã góp phần làm nên đất nước. Ngày nay,
khi cuộc sống hiện đại, chiến tranh không còn, chúng ta vần bắt gặp những con
người trẻ tuổi đang cống hiến hết mình vì đất nước. Đó là những y bác sĩ trẻ tuổi,
những sinh viên ngành y luôn sẵn sàng xông pha vào nơi tuyến đầu chống dịch, là
những người chiến sĩ nơi biên cương, hải đảo không quản vất vả khó khăn đã và
đang theo đuổi lí tưởng bảo vệ Tổ quốc. Không ai khác, chính họ đã tiếp nối
truyền thống của cha anh. Họ là những “cô gái thanh niên xung phong”, những “người
mặc quân phục có ngôi sao trên mũ” trong thời đại mới.
Giờ đây, Trường Sơn đã im tiếng súng, màu xanh đã hồi sinh trên những cánh rừng già. Tuy nhiên, “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê mang dấu ấn thời đại vẫn còn lưu giữ những nét son một thời hào hùng của tuổi trẻ Việt Nam mà tiêu biểu nhân vật Phương Định. Đọc lại đoạn trích trên, ai trong chúng ta không dậy lên tình yêu mến và khâm phục thế hệ đi trước đã không tiếc máu xương để dệt gấm thêu hoa trên trang sử vàng đất nước? Vậy chúng ta hôm nay phải sống cho xứng đáng với sự hi sinh ấy!